Z nowotworami trzeba walczyć, ale można im zapobiegać. Europejski kodeks walki z rakiem, to spis działań, które pomagają zapobiec chorobie. Odpowiedni styl życia może ograniczyć ryzyko zachorowania na raka. Najczęściej nowotwory diagnozowane są u osób w średnim i starszym wieku. Jednak pierwsze zmiany w komórkach mogą pojawić się znacznie wcześniej. Już w młodości można mieć wpływ na ryzyko pojawienia się choroby.
12 sposobów na zdrowie – Europejski Kodeks Walki z Rakiem
1. Nie pal
Palenie tytoniu jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci. Najbardziej niebezpieczną formą używania tytoniu jest palenie papierosów. Połowa palaczy tytoniu umrze przedwcześnie (tj. przed 70 rokiem życia) z powodu chorób spowodowanych paleniem.
2. Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego.Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu
Wdychanie dymu tytoniowego, który jest mieszaniną kilku tysięcy toksycznych substancji, powoduje wiele śmiertelnych chorób. Powoduje też wcześniejszą śmierć. U osób palących dodatkowe narażenie na dym tytoniowy tzw. z drugiej ręki jeszcze bardziej zwiększa ryzyko zachorowania na raka. Według badań ponad 14 milionów Polaków jest narażonych na bierne wdychanie dymu tytoniowego w domu, a ponad 4 miliony w miejscu pracy (pomimo zakazu palenia).
3. Utrzymuj prawidłową masę ciała
Utrzymanie prawidłowej masy ciała pozwala w znacznym stopniu ograniczyć ryzyko zachorowania na raka. Jest to drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik ryzyka nowotworów. Przy zachowaniu prawidłowej masy ciała – poza ryzykiem raka – maleje także ryzyko wystąpienia innych powikłań zdrowotnych powodowanych przez nadmiar tłuszczu zmagazynowanego w organizmie, na przykład chorób serca czy cukrzycy. Badania naukowe dowodzą, że ryzyko rozwoju raka rośnie proporcjonalnie wraz ze wzrostem ilości tłuszczu w organizmie.
4. Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco
Aktywność fizyczna zapobiega nadmiernej masie ciała, tym samym obniżając ryzyko chorób związanych z nadwagą lub otyłością, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby kardiologiczne. Regularne ćwiczenia chronią przed rakiem jelita grubego, piersi i błony śluzowej macicy. Dodatkowo według niektórych badań bycie aktywnym może chronić nas także przed rakiem płuca, wątroby, jajnika, prostaty, nerki i żołądka.
5. Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia
Produkty i potrawy, które wybieramy i spożywamy każdego dnia mogą mieć wpływ na nasze ryzyko zachorowania na raka nie tylko pośrednio, wpływając na naszą masę ciała, ale bezpośrednio poprzez składniki zawarte w pożywieniu. Badania naukowe wykazały, że osoby, których dieta bogata jest w owoce i warzywa oraz w produkty pełnoziarniste, a jednocześnie znajdują się w niej jedynie niewielkie ilości czerwonego czy przetworzonego mięsa i soli, mają niższe ryzyko zachorowania na raka. Ponadto prawidłowa dieta pomaga wydłużyć życie osób po diagnozie nowotworowej (raka piersi i raka jelita grubego).
6. Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom
Picie alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, wątroby, jelita grubego i piersi. Picie każdej, nawet niewielkiej ilości alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na raka. Im więcej spożywa się alkoholu, tym większe ryzyko to ze sobą niesie, dlatego więc zalecane jest ograniczenie spożywania alkoholu, a najlepiej zachowanie abstynencji.
7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne (dotyczy to szczególnie dzieci): chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej, nie korzystaj z solarium
Promieniowanie ultrafioletowe (w skrócie UV) może pochodzić zarówno ze źródeł naturalnych, jak i sztucznych. Do pierwszej grupy zaliczamy słońce, do drugiej urządzenia opalające (łóżka opalające popularnie nazywane solariami, przenośne lampy UV itp.). Niestety, nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe wiąże się z poważnymi i licznymi konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak rak skóry, choroby oczu (np. zapalenie spojówek, zaćma) czy osłabienie układu odpornościowego.
8. Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy
Zdarza się, że w środowisku pracy jesteśmy narażeni na działanie substancji rakotwórczych. Choroba nowotworowa może rozwinąć się w okresie od kilku do nawet kilkudziesięciu lat od momentu pierwszego kontaktu z czynnikiem rakotwórczym. Dlatego bardzo istotną kwestią jest przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (przepisów BHP), chroniących nas przed działaniem groźnych dla zdrowia substancji.
9. Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu
Radon to radioaktywny gaz szlachetny występujący w skorupie ziemskiej. Znajduje się w większości gleb i skał. Radon jest bezbarwny i nie wydziela zapachu, więc jego wykrycie jest możliwe wyłącznie poprzez pomiar jego promieniowania. Radon przedostaje się do wnętrza budynków, w tym domów mieszkalnych, bezpośrednio z gruntu w wyniku naturalnie zachodzących procesów (różnicy ciśnień i tzw. efektu kominowego). Pomiaru stężenia radonu dokonać można za pomocą niewielkich czujników, które umieszcza się w domu na okres kilku tygodni. Wspomniane czujniki należy następnie przekazać do laboratorium w celu przeprowadzenia analizy. W Polsce zagadnieniem narażenia na radon zajmuje się m.in. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie.
10. Kobiety powinny pamiętać o tym, że: karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory, jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią, hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów – ogranicz jej stosowanie
Karmienie piersią niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych. Bardzo ważne jest to, abyś karmiła swoje dziecko piersią, jeśli tylko masz taką możliwość. Istnieje wiele dowodów naukowych potwierdzających pozytywne efekty zdrowotne wynikające z karmienia piersią. Dotyczą one przede wszystkim zdrowia noworodka, ale także matki.
11. Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków), wirusowi brodawczaka ludzkiego – HPV (dotyczy dziewcząt)
Nawet 15–20% nowotworów złośliwych spowodowanych jest wirusowymi lub bakteryjnymi infekcjami, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, prącia, odbytu, głowy i szyi, wątroby i żołądka oraz niektórych nowotworów układu krwiotwórczego. Stosowanie szczepień ochronnych jest skutecznym sposobem uniknięcia zachorowania na nowotwory związane z infekcją wirusową.
12. Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania: raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet), raka piersi (u kobiet), raka szyjki macicy (u kobiet)
Szanse wyleczenia raka znacznie zwiększa jego wczesne rozpoznanie. Pewne metody diagnostyczne pozwalają na wykrycie niektórych rodzajów nowotworów jeszcze przed pojawieniem się symptomów choroby, a nawet wykrycie zmian przedrakowych. Wczesne wykrywanie raka jelita grubego, piersi i szyjki macicy możliwe jest dzięki uczestniczeniu w badaniach przesiewowych.
