W latach 50-tych przeciętna długość życia wynosiła 47 lat. Dziś – już 65, z perspektywą wzrostu do 75 lat ok. roku 2050. Od roku 1950 liczba osób w wieku 60+ wzrosła na Ziemi z 200 do 500 mln, z wizją dalszego postępu do 1,2 mld w roku 2025.
Polacy są od lat społeczeństwem starzejącym się, w 2016 roku odsetek osób w wieku 65 lat+ stanowił ponad 20% populacji, z tendencją wzrostową do 34,8% ok. roku 2050. Co ciekawe, w roku 2008 na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 41 osób w wieku emerytalnym, a w 2060 roku – będzie ich aż 91, co jest założeniem optymistycznym, uwzględniającym wzrost w Polsce stopy urodzeń. Wg dzisiejszych estymacji, do 2030 liczba emerytów wzrośnie o blisko 50%, a to oznacza pewny wzrost wydatków budżetowych o ok. 89 mld na świadczenia emerytalne oraz o 50 mld na służbę zdrowia. Ten krytycznie ważny proces społeczny będzie przebiegał w sytuacji jednoczesnego spadku liczby ludności w wieku produkcyjnym o blisko 5 mln osób, a do roku 2050 – o dalszych 5,5 mln.
W konsekwencji, przebieg i następstwa starzenia się Polaków będą wymagać w najbliższych latach większej uwagi eksperckiej i społecznej, w tym również intensyfikacji działań o charakterze edukacyjnym na temat zdrowia (rozumianego jako styl życia, ze szczególnym uwzględnieniem żywienia i aktywności fizycznej) – podstawowego obszaru działań związanych z procesem starzenia się społeczeństwa.
Wychodząc naprzeciw potrzebom intensyfikacji działań środowiska ekspertów i edukacji społecznej w zakresie tzw. „successful ageing” („pomyślne starzenie się”), Instytut Żywności i Żywienia dedykował tegoroczny Narodowy Kongres Żywieniowy problematyce żywienia i aktywności fizycznej osób starszych.
Pionierska Piramida dla osób w wieku starszym
Jednym z najważniejszych i najtańszych działań prewencyjnych – umożliwiających ludziom w starszym wieku bycie aktywnym i zdrowym, w miarę możliwości bez obciążeń chorobowych i inwalidztwa – jest powszechna edukacja w zakresie stylu życia (w tym żywieniowa) osób starszych. Wielu seniorów w konsekwencji niewłaściwego żywienia i braku aktywności fizycznej wycofuje się z aktywnego życia, nie podejmuje działań zawodowych, alienuje się mocno z życia rodzinnego i społecznego. Słabną fizycznie, umysłowo i emocjonalnie, choć mogliby funkcjonować bardziej aktywnie i bardziej twórczo.
W odpowiedzi na potrzebę intensyfikacji działań edukacyjnych seniorów w zakresie stylu życia, Instytut Żywności i Żywienia opracował Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym jako proste wyjaśnienie kompleksowej idei żywienia, której realizacja daje większe szanse na aktywne, zdrowe i pogodne starzenie.
Piramida to pionierskie zestawienie zaleceń zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, będące rozwinięciem dwóch poprzednich piramid, lecz z uwzględnieniem specyficznych potrzeb osób starszych. Oczywiście, w przypadku pacjentów z chorobami przewlekłymi – jak otyłość, cukrzyca typu 2, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie czy osteoporoza – należy piramidę zmodyfikować w konsultacji z lekarzem i dietetykiem – informuje prof. dr hab. Mirosław Jarosz, Dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.
Opracowana przez ekspertów IŻŻ Piramida to zestawienie rekomendacji żywieniowej oraz aktywności fizycznej, na którą osoby starsze powinny przeznaczyć przynajmniej 150 minut tygodniowo. W towarzyszących Piramidzie zaleceniach (10 Zasad Zdrowego Żywienia) podkreślono potrzebę regularnego spożywania pełnowartościowych posiłków oraz częstego spożywania warzyw i owoców, zawarto także wskazania dotyczące suplementacji. Materiał uzupełniono o 10 dodatkowych praktycznych zaleceń na temat żywienia i stylu życia – są to porady m. in. dotyczące unikania interakcji żywności i suplementów z lekami, dbałości o aktywność fizyczną oraz utrzymywania możliwie aktywnych relacji rodzinnych i społecznych.
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA
związane z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym:
- Spożywaj posiłki regularnie (5–6 co 2–3 godziny). Pamiętaj o piciu płynów, co najmniej 2 l dziennie.
- Warzywa i owoce spożywaj jak najczęściej, co najmniej połowę, tego co jesz. Częściowo – 1-2 porcje – możesz zastąpić sokami (200-400 ml).
- Spożywaj produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste.
- Codzienne spożywaj produkty mleczne – głównie fermentowane (jogurty, kefiry) – co najmniej 3 duże szklanki. Możesz częściowo zastąpić je serami.
- Jedz ryby, jaja, chude mięso i nasiona roślin strączkowych. Wybieraj oleje roślinne. Ograniczaj spożycie mięsa czerwonego, przetworzonych produktów mięsnych i tłuszczów zwierzęcych.
- Unikaj spożycia cukru i słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami). Unikaj picia napojów słodzonych
- Nie dosalaj potraw i kupuj produkty z niską zawartością soli. Używaj ziół – mają cenne składniki i poprawiają smak.
- Nie spożywaj alkoholu.
- Pamiętaj o codziennej suplementacji diety witaminą D (2000 j.m./dobę).
- Bądź codziennie aktywny fizycznie i umysłowo. Angażuj się w każdą działalność społeczną, która daje Ci satysfakcję.
Dodatkowych 10 praktycznych zaleceń żywieniowych i stylu życia dla osób w wieku starszym:
- Posiłki powinny być urozmaicone, małe objętościowo i świeżo przygotowane. Przynajmniej jeden posiłek w ciągu dnia powinien być ciepły.
- Należy pić płyny dość często, małymi łykami, nawet wtedy, kiedy nie odczuwa się pragnienia. Zapobiegnie to odwodnieniu organizmu.
- Warzywa i owoce, jeśli nie są dobrze tolerowane, można spożywać rozdrobnione, przetarte lub w postaci soków.
- Dla osób mających problem z gryzieniem lub połykaniem należy przygotowywać posiłki półpłynne lub płynne. Dlatego powinno się rozdrabniać posiłki z dodaniem odpowiedniej ilości płynów.
- Stosowanie świeżych lub suszonych ziół do przyprawiania potraw pozwala na ograniczenie dodatku soli oraz zwiększa atrakcyjność smakowo-zapachową i wizualną posiłków.
- Wraz z wiekiem istnieje duże ryzyko niedoboru witamin i składników mineralnych. Konieczne jest codzienne zażywanie witaminy D (2000 j.m./dobę), a w przypadku innych suplementów – tylko po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
- Uważaj, co jesz, gdy zażywasz leki. Istnieje możliwość groźnych interakcji pomiędzy żywnością, suplementami diety a zażywanymi lekami – sprawdź to (przeczytaj ulotkę o leku, spytaj lekarza). Leki zawsze popijaj wodą.
- Jeśli zachodzi potrzeba zmiany dotychczasowego sposobu żywienia, rób to powoli, stopniowo.
- Dbaj o codzienną aktywność fizyczną. Nawet gimnastyka na krześle lub w obrębie łóżka (wykonywana samodzielnie lub z pomocą innych osób) przynosi wymierne korzyści zdrowotne.
- Angażuj się w utrzymanie kontaktów rodzinnych i społecznych.
Źródło: IŻŻ
