Kleszcze są powszechnymi pasożytami, które mogą przenosić groźne choroby na ludzi i zwierzęta. W Polsce, w 2023 roku odnotowano znaczący wzrost zachorowań na choroby odkleszczowe, w tym ponad 25 tysięcy przypadków boreliozy oraz 659 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu. Dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć, jak się przed nimi zabezpieczyć i jakie ryzyko niosą ze sobą ich ukąszenia.

Zabezpieczenie przed kleszczami

Aby skutecznie chronić się przed kleszczami, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

Stosowanie repelentów: Używanie środków odstraszających kleszcze na skórę i odzież. Najskuteczniejsze są te zawierające DEET, ikarydynę lub olejek eukaliptusowy.

Odpowiednie ubranie: Noszenie długich spodni, koszul z długim rękawem oraz zamkniętych butów. Jasne ubrania ułatwiają zauważenie kleszczy.

Regularne sprawdzanie ciała: Po powrocie z terenów zielonych dokładne sprawdzenie skóry, szczególnie w miejscach trudno dostępnych, takich jak pachy, pachwiny, szyja i skóra głowy.

Unikanie wysokiej trawy: Poruszanie się po wyznaczonych ścieżkach i unikanie obszarów o gęstej roślinności, gdzie kleszcze najczęściej występują.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Kleszcze mogą przenosić różne choroby, z których najgroźniejsze to:

Borelioza: Jest to najczęstsza choroba odkleszczowa, wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia. Objawia się charakterystycznym rumieniem wędrującym, gorączką, bólami mięśni i stawów. W późniejszych stadiach może prowadzić do zapalenia stawów, serca i układu nerwowego.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM): To wirusowa infekcja ośrodkowego układu nerwowego, która może prowadzić do zapalenia mózgu i opon mózgowych. Objawy to gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty, a w ciężkich przypadkach zaburzenia świadomości i neurologiczne.

Anaplazmoza: Bakteria Anaplasma phagocytophilum powoduje objawy podobne do grypy, takie jak gorączka, bóle mięśni, dreszcze i osłabienie.

Jak usunąć kleszcza?

Przygotowanie: Zaopatrz się w pęsetę o cienkich końcach lub specjalne narzędzie do usuwania kleszczy.

Usuwanie: Chwyć kleszcza jak najbliżej skóry i delikatnie, ale stanowczo pociągnij prosto do góry. Nie kręć ani nie zgniataj kleszcza.

Po usunięciu: Zdezynfekuj miejsce ukąszenia i umyj ręce wodą z mydłem. Sprawdź, czy usunięto całego kleszcza, w tym główkę.

Czego nie robić: Nie smaruj kleszcza masłem, olejem ani innymi substancjami. Może to powodować jego zadławienie i zwiększenie ryzyka zakażenia, gdy kleszcz zwymiotuje do rany.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli:

  1. W miejscu ukąszenia pojawi się rumień wędrujący (czerwona plama, która rozszerza się na zewnątrz).
  2. Pojawią się objawy grypopodobne, takie jak gorączka, bóle mięśni, bóle głowy czy osłabienie.
  3. Masz trudności z usunięciem kleszcza lub pozostaje część kleszcza w skórze.

Ochrona przed kleszczami i świadomość zagrożeń związanych z ich ukąszeniami są kluczowe dla zachowania zdrowia. Stosowanie odpowiednich środków ochronnych oraz regularne sprawdzanie ciała po przebywaniu na świeżym powietrzu mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. W przypadku ukąszenia przez kleszcza, ważne jest szybkie i prawidłowe jego usunięcie oraz obserwacja objawów – a w razie wątpliwości, konsultacja z lekarzem.