Większość osób reaguje na użądlenia owadów błonkoskrzydłych miejscowym obrzękiem, zaczerwienieniem oraz świądem. Jednak alergia na składniki jadu owadów jest u dorosłych najczęstszą, a u dzieci drugą (po alergii pokarmowej), przyczyną anafilaksji.
U osób uczulonych na składniki jadu miejscowy odczyn po użądleniu jest z reguły nadmierny – średnica obrzęku w miejscu użądlenia przekracza 10 cm i utrzymuje się powyżej 24 godzin. Tak reaguje większość osób uczulonych. Niestety u części z tych osób (dotyczy to około 3 proc. dorosłych i około 0,5 proc. dzieci) po użądleniu przez uczulającego owada dochodzi do potencjalnie zagrażającej życiu anafilaksji. Jej najcięższą postacią jest wstrząs anafilaktyczny.
Ostatnio opublikowane wyniki badań prowadzonych w dziesięciu krajach europejskich oraz dane z rejestru ciężkich reakcji alergicznych w tych krajach wskazują, że alergia na składniki jadu owadów jest u dorosłych najczęstszą, a u dzieci drugą (po alergii pokarmowej), przyczyną anafilaksji.
Do typowych objawów uogólnionej reakcji alergicznej należą nagle pojawiające się uczucie ucisku w klatce piersiowej, duszność, zaburzenia mowy, nudności, najczęściej także nasilona pokrzywka czyli rumień i świąd skóry. W najcięższych przypadkach dochodzi do spadku ciśnienia tętniczego i utraty przytomności. Taki stan stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i może prowadzić do zgonu. Wówczas liczą się naprawdę minuty. Dlatego też zaleca się, aby osoby uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych, u których w przeszłości wystąpiła uogólniona reakcja alergiczna po użądleniu miały przy sobie zawsze podstawowy zestaw interwencyjny, zawierający adrenalinę do samodzielnego podania.
Jak zapobiegać użądleniom?
- W miarę możliwości unikaj przebywania pośród kwitnących roślin (łąki, sady), zwłaszcza jeśli na ziemi leżą świeże owoce.
- Unikaj jedzenia (zwłaszcza owoców, dżemów, lodów) i picia na zewnątrz.
- Podczas jedzenia zawsze oglądaj kęs, których bierzesz do ust. Gdy jesz posiłek na dworze, zwróć uwagę, aby wszystkie naczynia były przykryte.
- Podobnie z napojami – unikaj picia z puszki lub ciemnej butelki – do napoju może wpaść pszczoła lub osa, a to grozi jej nieświadomym połknięciem. Zawsze sprawdzaj, czy Twój napój jest bezpieczny.
- Warto zamykać szczelnie kubły na odpadki.
- Nie chodź boso i staraj się nosić zakryte obuwie. Przed włożeniem butów, sprawdź, czy w środku nie znalazł się niepożądany owad.
- Noś przylegające do ciała ubrania w stonowanych kolorach (biel, zieleń, beż) i pozostaw jak najmniejszą odkrytą powierzchnię skóry.
- W pobliżu owadów nie wykonuj gwałtownych ruchów. W razie ataku pszczół lub os zasłoń głowę.
- Środki odstraszające owady z reguły nie są skuteczne w ochronie przed użądleniami os i pszczół.
- Jeśli osa lub pszczoła użądliła kogoś w pobliżu, oddal się co najmniej na 50 metrów – mogą nadlecieć inne owady.
- Nie zabijaj owadów bez potrzeby, w pobliżu mogą być inne.
Pierwsza pomoc po użądleniu
- W przypadku użądlenia przez pszczołę należy niezwłocznie usunąć żądło.
- Zwyczajne (niealergiczne) reakcje miejscowe po użądleniu owadów zwykle nie wymagają leczenia.
- W leczeniu dużych reakcji miejscowych można stosować zimne okłady (zmniejszają ból i obrzęk), doustne leki przeciwhistaminowe (zmniejszają ból i świąd), oraz miejscowo maść sterydową o działaniu przeciwzapalnym. W wyjątkowych przypadkach, przy bardzo rozległym lub długo utrzymującym się obrzęku, także doustnie sterydowy lek przeciwzapalny.
- Duża reakcja miejscowa z obrzękiem w obrębie jamy ustnej i gardła wymaga obserwacji w szpitalu ze względu na ryzyko wystąpienia ostrej niewydolności oddechowej.
- W przypadku uogólnionej reakcji alergicznej konieczna jest PILNA interwencja lekarska, a leczenie, w tym szpitalne, zależy od rodzaju i nasilenia objawów.
- Każdy pacjent po reakcji uogólnionej wskutek użądlenia powinien być zaopatrzony w adrenalinę do samodzielnego podania oraz przeszkolony w zakresie techniki jej podania. Receptę powinien wydać lekarz udzielający pierwszej pomocy. Taki pacjent wymaga również skierowania do specjalistycznego ośrodka alergologicznego prowadzącego diagnostykę alergii na jad owadów. Alergolog, na podstawie ciężkości objawów po użądleniu, wyników badań dodatkowych oraz po ustaleniu pozostałych czynników ryzyka podejmie, decyzję o odczulaniu. Jest to metoda leczenia przyczynowego u chorych z anafilaksją na jad owadów.
„Przygotuj się na wstrząs!” to ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny zajmujący się kompleksowo problemem anafilaksji, nad którym patronat objęło Polskie Towarzystwo Alergologiczne. Celem Programu jest edukacja społeczeństwa, pacjentów i ich rodzin w zakresie przyczyn anafilaksji oraz zasad postępowania w chwili wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Kampania ma pomóc w szybkim i trafnym rozpoznawaniu objawów oraz w prawidłowym udzieleniu pomocy osobie, u której rozwija się wstrząs anafilaktyczny.
Źródło: Medexpress.pl
