Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała Raport na temat największych zagrożeń dla zdrowia ludzi w 2019 roku. SMOG, ruch antyszczepionkowy, choroby cywilizacyjne. Co jeszcze zawiera Raport WHO?
Współczesny świat stoi przed wieloma wyzwaniami zdrowotnymi. Obejmują one epidemie chorób – takich jak odra i błonica, którym można zapobiegać przy stosowaniu szczepionek, lekooporne patogeny – rośnie liczba doniesień o braku skuteczności antybiotyków, rosnącą liczbę otyłości i braku fizycznej aktywności oraz wpływ zanieczyszczenia środowiska naturalnego na zmiany klimatu. To tylko kilka zagadnień. WHO w swoim raporcie wyróżniło 10 największych problemów, którymi należy się zająć już w 2019 roku.
TOP 10 największych zagrożeń dla zdrowia w 2019 roku według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
1. Zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu
9 na 10 osób codziennie oddycha zanieczyszczonym powietrzem. WHO uważa, że zanieczyszczenie powietrza stanowi obecnie największe zagrożenie dla zdrowia człowieka. Mikroskopijne cząsteczki pyłu w powietrzu przenikają do układu oddechowego i krążenia, uszkadzając płuca, serce i mózg. Co roku, przedwcześnie z powodu chorób takich jak nowotwory, udar, choroby serca i płuc, umiera 7 milionów ludzi! Około 90% tych zgonów ma miejsce w krajach o niskim i średnim dochodzie, ale o wysokim poziomie emisji pochodzących z przemysłu, transportu i rolnictwa, a także brudnych kuchenek i paliw w domach.
Główna przyczyna zanieczyszczenia powietrza – spalanie paliw kopalnych – jest również głównym czynnikiem przyczyniającym się do zmiany klimatu, która na różne sposoby wpływa na zdrowie ludzi. Szacuje się, że pomiędzy 2030 a 2050 rokiem zmiana klimatu spowoduje 250 000 dodatkowych zgonów rocznie, których przyczyną będzie niedożywienie, malaria, biegunka i stres cieplny.
2. Choroby niezakaźne
Choroby niezakaźne, takie jak cukrzyca, rak i choroby serca, odpowiadają za ponad 70% – 41 milionów ludzi, wszystkich zgonów na świecie, w tym 15 milionów ludzi umierających przedwcześnie, w wieku od 30 do 69 lat. Ponad 85% przedwczesnych zgonów dotyczy krajów o niskim i średnim dochodzie.
Wzrost tych chorób był spowodowany pięcioma głównymi czynnikami ryzyka: paleniem tytoniu, brakiem aktywności fizycznej, spożywaniem alkoholu, niezdrową dietą i zanieczyszczeniem powietrza. Te czynniki ryzyka nasilają również problemy ze zdrowiem psychicznym, które mogą zaczynać się już od najmłodszych lat – połowa wszystkich chorób psychicznych ma swój początek już wieku 14 lat. Niestety większość przypadków pozostaje niewykryta i nieleczona, a samobójstwo jest drugą główną przyczyną śmierci wśród 15-19 latków.
W tym roku WHO zamierza rozpocząć trwającą do 2030 r. współpracę z rządami, polegającą na wspieraniu globalnego celu zwiększenia aktywności fizycznej o 15% – poprzez wdrożenie zestawu narzędzi polityki ACTIVE, zwiększającej codzienną aktywność ludzi.
3. Światowa pandemia grypy
WHO przewiduje, że świat zaatakuje kolejna pandemia grypy – jedyne, czego nie wiemy, to kiedy uderzy i jak ciężki będzie jej przebieg.
Światowa Organizacja Zdrowia stale monitoruje cyrkulację wirusów grypy w celu wykrycia potencjalnych szczepów pandemicznych: zaangażowane są w to aż 153 instytucje w 114 krajach. Co roku WHO zaleca, które szczepy powinny być zawarte w szczepionce przeciw grypie, aby chronić ludzi przed grypą sezonową.
4. Zła sytuacja ekonomiczna i warunki do życia
Ponad 1,6 miliarda ludzi (22% globalnej populacji) żyje w miejscach, w których przedłużające się kryzysy (susze, głód, konflikty i przesiedlenia ludności) oraz słaby poziom opieki zdrowotnej sprawiają, że nie mają oni dostępu do podstawowych usług medycznych. WHO zamierza kontynuować swoje działania w tych krajach, w celu wzmocnienia systemów opieki zdrowotnej, by skutecznie wykrywały i reagowały na epidemie, a także mogły świadczyć wysokiej jakości usługi zdrowotne, w tym szczepienia.
5. Antybiotykooporność
Rozwój antybiotyków, leków przeciwwirusowych i leków przeciwmalarycznych to jedne z największych sukcesów współczesnej medycyny. Teraz ich skuteczność się kończy. Lekooporność na środki przeciwdrobnoustrojowe grozi nam powrotem do czasów, gdy nie byliśmy w stanie leczyć takich infekcji jak: zapalenie płuc, gruźlica, rzeżączka czy salmonelloza. Brak skutecznego zapobiegania infekcjom może poważnie zagrozić przeprowadzaniu operacji chirurgicznych i chemioterapii.
Oporność na leki przeciwko gruźlicy stanowi poważną przeszkodę w walce z chorobą, która powoduje około 10 milionów zachorowań i 1,6 miliona zgonów co roku. W 2017 r. Około 600 000 przypadków gruźlicy było opornych na ryfampicynę – najskuteczniejszy lek pierwszego rzutu – a 82% z tych osób chorowało na gruźlicę wielolekooporną.
Oporność na leki wynika z nadużywania środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi, ale także u zwierząt, zwłaszcza tych wykorzystywanych do produkcji żywności. WHO współpracuje z tymi sektorami w celu wdrożenia globalnego planu działania mającego na celu zwalczanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe poprzez zwiększenie świadomości i wiedzy, ograniczenie infekcji oraz zachęcanie do rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.
6. Ebola i inne patogeny o wysokim stopniu zagrożenia
W 2018 r. Demokratyczna Republika Konga odnotowała dwie osobne epidemie wirusa Ebola, które rozprzestrzeniły się w miastach liczących ponad 1 milion mieszkańców. WHO sporządziło listę obserwacyjną do priorytetowych badań obejmującą: ebolę, kilka innych gorączek krwotocznych, koronawirus Syndrom Zika, Nipah, ciężką ostrą niewydolność oddechową (SARS) oraz chorobę X, która pokazuje potrzebę przygotowania się do ataku nieznanego patogenu, który może spowodować poważną epidemię.
7. Słabo rozwinięta podstawowa opieka zdrowotna
Podstawowa opieka zdrowotna jest zazwyczaj pierwszym miejscem kontaktu z systemem opieki zdrowotnej. Idealnie by było gdyby zapewniała kompleksową i przystępną cenowo opiekę środowiskową przez całe życie. Systemy opieki zdrowotnej z dobrze rozwiniętą powszechną opieką zdrowotną wymagają powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Problemem jest to, że kraje o niskich i średnich dochodach rzadko zapewniają obywatelom dostęp podstawowej opieki medycznej.
8. Unikanie szczepień obowiązkowych
Odmowa szczepień, pomimo powszechnej dostępności – grozi odwróceniem postępów w zwalczaniu chorób, którym można zapobiegać. Szczepienie jest jednym z najbardziej skutecznych sposobów unikania zachorowań – obecnie zapobiega 2 do3 milionów zgonów rocznie, a kolejnym 1,5 miliona zachorowań można by uniknąć, jeśli uda się zapewnić globalny zasięg szczepień.
W ubiegłym roku odnotowano 30% wzrost zachorowań na odrę. Nie wynik to wyłącznie z odmowy szczepień, ale w krajach w których odra była bliska wyeliminowania, zachorowalność powróciła.
Powody, dla których ludzie nie chcą się szczepić, są złożone. Grupa doradcza ds. szczepień WHO uznała samozadowolenie, niedogodności w dostępie do szczepionek i brak zaufania, za główne przyczyny rezygnacji z tego środka zapobiegawczego.
W 2019 r. WHO zamierza przyspieszyć prace mające na celu wyeliminowanie raka szyjki macicy na całym świecie, poprzez zwiększenie zasięgu szczepionki przeciwko HPV. Rok 2019 może być również rokiem, w którym zatrzymano rozprzestrzenianie się dzikiego wirusa polio w Afganistanie i Pakistanie. W ubiegłym roku odnotowano mniej niż 30 przypadków w obu krajach. WHO i partnerzy zobowiązują się do wspierania tych krajów w szczepieniu każdego dziecka.
9. Denga
Denga – choroba wywoływana przez komary, z grypopodobnymi objawami i może być śmiertelna – zabija do 20% osób, które zachorowaly. Denga od dziesięcioleci stanowi rosnące zagrożenie.
Najwięcej przypadków zachorowań odnotowuje się w deszczowych porach roku, w krajach takich jak Bangladesz i Indie. Obecnie ten okres znacznie się wydłuża (w 2018 r. Bangladesz odnotował największą liczbę zgonów od prawie dwóch dziesięcioleci), a choroba rozprzestrzenia się na mniej tropikalne i bardziej umiarkowane kraje, takie jak Nepal, które tradycyjnie nie chorowały.
WHO szacuje, że 40% ludności świata jest zagrożonych gorączką denga, a rocznie występuje teraz około 390 milionów infekcji. Strategia kontroli dengi WHO ma na celu zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych o 50% do 2020 roku.
10. Epidemia HIV trwa
Postępy w walce z HIV są ogromne, dzięki możliwości przeprowadzania testów na ludziach, dostarczania im leków antyretrowirusowych (22 miliony są w trakcie leczenia) oraz zapewniania dostępu do środków zapobiegawczych, takich jak profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP, czyli wtedy, gdy ludzie narażeni na ryzyko HIV przyjmuje leki antyretrowirusowe w celu zapobiegania zakażeniom).
Jednak epidemia HIV nadal szaleje – blisko milion ludzi rocznie umiera na HIV/AIDS. Od początku epidemii ponad 70 milionów zaraziło się wirusem, a zmarło około 35 milionów! Obecnie około 37 milionów ludzi na świecie żyje z HIV.
Źródło: WHO
